ΦΑΡΙΣΑΙΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΩΝΗΣ

Απ' όλους τους ανθρώπους που μπαινόβγαιναν εκείνη τη μέρα από τις πύλες του ναού, το δάχτυλο του Κυρίου στάθηκε σε δυο. Ο ένας πολύ γνωστή φυσιογνωμία στο ιερό εκείνο περιβάλλον, ο άλλος εντελώς ανέλπιστος επισκέπτης του ναού.

Οι δύο αυτοί αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικούς τύπους ζωής που τους χωρίζει ένα χάσμα. Ο ένας ήταν Φαρισαίος, ο άλλος τελώνης. Διασταυρώθηκαν όμως εκείνη τη μέρα τα μονοπάτια τους, καθώς είχαν έρθει και οι δύο για τον ίδιο σκοπό στο ναό, για να επικοινωνήσουν με το Θεό.

Ας μην προτρέξουμε στην κρίση μας και ας ξεκινήσουμε από την υπόθεση ότι και οι δύο με τον ίδιο ειλικρινή πόθο ξεκίνησαν εκείνο το πρωί από τα σπίτια τους.

Έχουμε κάτι κοινό μαζί τους.

Μας ενδιαφέρουν οι δύο αυτοί άνθρωποι, γιατί ίσως μας βοηθήσουν να βρούμε απάντηση σε μερικά ερωτήματα που μας απασχολούν. Δεν μπορεί να μας αφήσει αδιάφορους ο σκοπός της επίσκεψής τους στο ναό. Τη συνάντηση με το Θεό, που οι δύο αυτοί αναζήτησαν, την έχουμε επιδιώξει κι εμείς. Το έχουμε νιώσει ότι αυτή είναι η πιο ζωτική και η πιο επείγουσα απ' όλες τις ανάγκες μας. Αν λοιπόν οι δύο αυτοί άνθρωποι έχουν κάτι να μας μεταδώσουν από την εμπειρία τους σε σχέση με τη δυνατότητα της ικανοποίησης της δικής μας ανάγκης, το κέρδος της συνάντησης μαζί τους θα είναι μεγάλο.

Ας αρχίσουμε από την αρνητική πλευρά. Απροσδόκητη η πλοκή της ιστορίας. Παρατηρήστε ποιος από τους δύο τρύγησε τον καρπό εκείνης της επίσκεψης στο ναό και κατόρθωσε να συναντήσει το Θεό. Όχι εκείνος που θα περιμέναμε εμείς. Όχι ο άνθρωπος που του ήταν οικείος ο ναός και που ήταν πολύ γνωστός εκεί μέσα, αλλά ο ανέλπιστος επισκέπτης, που και ο ίδιος το αισθανόταν και όλοι ολόγυρά του πρόθυμα θα το βεβαίωναν ότι ήταν τελείως αταίριαστος στο θρησκευτικό εκείνο περιβάλλον.

Να ακούσουμε καθώς προσεύχονται.

Ας τους προσέξουμε, λοιπόν, καθώς προσεύχονται, γιατί θα μας αποκαλύψουν οι προσευχές τους μερικές λεπτομέρειες, που θα είναι το κλειδί για τη λύση του δικού μας προβλήματος.
Χωρίς να είστε καθόλου αδιάκριτοι δε θα δυσκολευτείτε να ακούσετε τον Φαρισαίο καθώς προσεύχεται, γιατί έχει φροντίσει ο ίδιος να γίνεται ακουστός. Ηχηρές και στρογγυλές πέφτουν οι φράσεις από τα χείλη του και θα σας εντυπωσιάσει ο πλούτος του θρησκευτικού του κόσμου, γιατί η προσευχή του δεν είναι παρά μια επίδειξη αυτού του πλούτου και με φιλαρέσκεια τον παρουσιάζει τώρα στο Θεό.

«Δύο φορές την εβδομάδα νηστεύω» ανακοίνωσε στο Θεό. Μια μόνο μέρα το χρόνο, τη μεγάλη μέρα του Εξιλασμού, είχε ξεχωρίσει ο Μωσαϊκός νόμος σαν ημέρα νηστείας. Και για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών του κοινού όχλου ήταν βέβαια επαρκής αυτή η ετήσια νηστεία. Όχι όμως και για τις θρησκευτικές ανάγκες του Φαρισαίου. Αυτός δύο μέρες την εβδομάδα ξεχωρίζει σαν ημέρες νηστείας και αυτών των δύο ημερών τη νηστεία θα την παρουσιάσει τώρα στο Θεό σαν αντάλλαγμα για το έλεός Του. Έχει όμως και άλλα ανταλλάγματα να Του προσφέρει.

«Αποδεκατίζω όλα τα υπάρχοντά μου». Ο νόμος όριζε ότι το ένα δέκατο της συγκομιδής του χωραφιού και του αμπελιού του Ιουδαίου ανήκε στον Κύριο και ξέρουμε από μια ομιλία του Χριστού σε ποια όρια λεπτολόγου αυστηρότητας ωθούσαν οι Φαρισαίοι την τήρηση αυτής της εντολής. Σε κάποια γωνιά του κήπου του Φαρισαίου είχε φυτρώσει λίγος δυόσμος.

Πριν ξεκινήσει λοιπόν για το ναό, κατέβηκε στον κήπο του ο Φαρισαίος, μέτρησε προσεκτικά τα φυλλαράκια του δυόσμου, έκοψε όσα αντιστοιχούσαν στο ένα δέκατο και τα έβαλε στον κόρφο του για να τα φέρει στον Κύριο. Δεν πρέπει να παραπέσουν αυτά τα φυλλαράκια, γιατί είναι οι τίτλοι που θα επικαλεστεί ο Φαρισαίος για να διεκδικήσει την εύνοια του Θεού.

Δεν ήταν μονάχα τα φυλλαράκια του δυόσμου, που φιλοξενούνταν εκείνη τη μέρα στον κόρφο του Φαρισαίου. Πλάι πλάι μ' αυτά, επιμελώς διπλωμένο, ήταν ένα χαρτί. Ήταν ο τίτλος της ιδιοκτησίας ενός σπιτιού σε κάποια συνοικία της Ιερουσαλήμ, που μέχρι πρόσφατα ανήκε σε μια χήρα, αλλά τώρα ανήκει στο Φαρισαίο. Είναι αλήθεια ότι κάπως ιδιόμορφος ήταν ο τρόπος της απόκτησης της ιδιοκτησίας του σπιτιού, αλλά κι αυτός ήταν έντονα χρωματισμένος με χρώμα θρησκευτικό. Για τους γραμματείς είπε κάποτε ο Χριστός ότι κατάτρωγαν τα σπίτια των χηρών και τούτο με την πρόφαση ότι κάνουν μακρές προσευχές (Λουκ.κ:47).

Το δρόμο του τον έκλεισε ο δυόσμος .

Ας το αφήσουμε όμως για την ώρα αυτό το χαρτί ανενόχλητο στον κόρφο του Φαρισαίου. Μια αμαρτία περισσότερο ή λιγότερο δεν κάνει και πολύ μεγάλη διαφορά. Και οπωσδήποτε είναι πολύ απίθανο να είχε ο Φαρισαίος περισσότερες αμαρτίες από κείνο τον άλλο επισκέπτη του ναού. Εκείνα που κυρίως μας ενδιαφέρουν είναι τα φυλλαράκια του δυόσμου, γιατί, στην πραγματικότητα, αυτά και όχι οι αμαρτίες του του έκλεισαν το δρόμο και ματαίωσαν τη συνάντησή του με το Θεό. Έγιναν, βλέπετε, ξαφνικά αυτά τα φυλλαράκια του δυόσμου θρησκευτικές αξίες κι έδωσαν σ' αυτό τον άνθρωπο την απατηλή εντύπωση πως θα μπορούσε να σταθεί μπροστά στο Θεό με κάτι κι αυτός στο χέρι του για να το προσφέρει σαν αντάλλαγμα για τη σωτηρία του.

Δύο συμβαλλόμενοι, αντικριστά ο ένας στον άλλο, με τις διασταυρούμενες παροχές τους. Ο ένας το αίμα του Γιου Του και ο άλλος για αντάλλαγμα προσφέρει λίγα φυλλαράκια δυόσμου ...

Να μην το παρατρέξουμε αυτό το σημείο, γιατί δεν είναι υπόθεση μόνο εκείνου του συγκεκριμένου ανθρώπου. Δεν έχει εξαφανιστεί ο δυόσμος από τη θρησκευτική ζωή. Με άλλα ίσως σχήματα εξακολουθεί να αναφαίνεται στη βάση της σκέψης μας, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι κάτι θα μπορούσαμε να προσφέρουμε κι εμείς στο Θεό για να αποκτήσουμε τη σωτηρία μας και τι... θα μπορούσε να είναι αυτό το «κάτι»; Τι θα μπορούσαν να είναι και τα καλύτερά μας έργα, οι θρησκευτικοί τύποι και οι πιο δαπανηρές θυσίες μας;

Τι άλλο παρά λίγα φυλλαράκια δυόσμου, με τα οποία τολμούμε να σταθούμε μπροστά στο σταυρό του Χριστού ξεχνώντας εκείνο το πολύ σοβαρό που είπε ο προφήτης: «Κι η δικαιοσύνη μας είναι σαν ένα λερωμένο ρούχο» (Ησ.ξδ:6), γιατί όλα αυτό βγαίνουν από χέρια αμαρτωλά.

Αυτό ακριβώς έλειπε εκείνη τη μέρα από του Φαρισαίου την καρδιά. Δεν απουσιάζει η λέξη «αμαρτία» από την προσευχή του, μόνο που είναι παρούσα για να χαρακτηρίσει άλλων ανθρώπων τη ζωή. Του χρειαζόταν του Φαρισαίου ένας δεύτερος όρος σύγκρισης για να κάνει πιο ζωηρή την εικόνα της δικής του ευσέβειας. Και τον βρήκε. «Σ' ευχαριστώ, Θεέ μου, που δεν είμαι εγώ σαν τους άλλους ανθρώπους, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή - με μια λοξή ματιά προς τη γωνία όπου στεκόταν εκείνος ο άλλος - σαν εκείνο τον τελώνη». Και στο σκοτάδι της αμαρτίας των άλλων έλαμψε εντονότερα η δική του αρετή.

Και ο άλλος; Ο τελώνης; Στου τελώνη τον κήπο δυόσμος δε φύτρωνε. Ήταν σκληρή η καρδιά του και σε τέτοιο έδαφος δε φυτρώνουν φυτά θρησκευτικά. Ολόγυμνη η ζωή του από θρησκευτικές αξίες. Πριν ξεκινήσει για το ναό, έφερε το μάτι του ολόγυρα στο σπίτι του, ολόγυρα στη ζωή του, ψάχνοντας μήπως βρει κι αυτός κάτι να φέρει στο Θεό, αν όχι σαν αντάλλαγμα, τουλάχιστον για να μαλακώσει κάπως τη θεία οργή και δε βρήκε τίποτα. Περίεργο, αλήθεια, πώς κάτω απ' αυτές τις συνθήκες αποφάσισε να πάει στο ναό. Αλλά δε θα ξεκινούσε, αν δεν ένιωθε μέσα του μια επιτακτική ανάγκη που τον έσπρωχνε προς τα κει.

Τι είχε στο δικό του κόρφο ο τελώνης;

Στον κόρφο του ο τελώνης είχε κάτι που τον έκαιγε. Είχε μια βαριά συναίσθηση ενοχής. Δύσκολο ν' ακούσετε τη δική του προσευχή. Με τα μάτια του χαμηλά, με την καρδιά του πολύ βαριά, «μακρόθεν ιστάμενος» χτυπούσε το στήθος του. Κατάλογο αρετών αυτός δε διαθέτει. Μονάχα μια κραυγή επίκλησης ελέους έχει, γιατί διαγράφεται μπροστά του αμείλικτο το δίλημμα. 'Η έπρεπε να χαθεί ή έπρεπε κάποιο θαύμα να κάνει ο Θεός. Και όλες οι ισχνές αναμνήσεις από τα θρησκευτικά, που κάποτε είχε διδαχτεί, τον διαβεβαιώνουν ότι θαύματα για τελώνες δεν κάνει ο Θεός.

Ξεχείλισμα απελπισίας ήταν αυτή η προσευχή του τελώνη. Εφόσον δε διέθετε τίτλους για να διεκδικήσει τη σωτηρία του, το μόνο που του έμενε ήταν να τον σώσει ο Θεός εντελώς κατά χάρη. Και πήρε την απόφαση. Για να μην χαθεί αιώνια, θα έπρεπε ν' ανοίξει γι' αυτόν τον ανάξιο η αγκάλη του Θεού να τον δεχτεί. Και ρίχτηκε στην αγκάλη του ελέους του Θεού.

Να αναλύσουμε τα αισθήματα του καθώς στέκεται εκεί, στο χείλος της αβύσσου; Να τον ρωτήσουμε αν εκείνη την κρίσιμη στιγμή υπήρχε πίστη στην καρδιά του; Αν με τον όρο «πίστη» εννοούμε μια πλήρη και ακλόνητη βεβαιότητα, μπορούμε ανεπιφύλακτα να πούμε ότι πίστη στην καρδιά του δεν υπήρχε.

Υπήρχε μόνο ένας μικρός σπινθήρας ελπίδας ότι ίσως και για έναν τελώνη θα έκανε το θαύμα του ελέους Του ο Θεός. 'Αλλωστε, αυτό είναι πίστη. Με όλους τους φόβους, τις ανησυχίες και τους δισταγμούς σου να ριχτείς στο έλεος του Θεού.

Και ο επίλογος της ιστορίας; Λιγόλογος, αλλά πόσο πλούσιος. Σας λέγω, κατέβηκε αυτός στο σπίτι του δικαιωμένος μάλλον παρά εκείνος. Από διαφορετικές ίσως πύλες έφυγαν οι δύο από το ναό. Και πού πήγαν; Ο ένας επέστρεψε σε μια ζωή γεμάτη θρησκευτικότητα, αλλά άδεια από τη φιλία και τη συντροφιά του Θεού, μια ζωή που ήταν ο προθάλαμος μιας μαύρης αιωνιότητας. Ο άλλος; Καθώς στεκόταν ακόμα εκεί πίσω από την κολόνα, ξαφνικά ένα χαρωπό φως έλαμψε μπροστά του. Μέσα στην καρδιά του πήρε την πληροφορία ότι η προσευχή του έγινε ακουστή, ότι έκανε γι ' αυτόν ο Θεός το θαύμα του ελέους Του, γιατί αυτός δεν είχε την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε ποτέ να αγοράσει τη σωτηρία του και έτσι δέχτηκε την αιώνια ζωή σαν δώρο. Κι έφυγε από το ναό γεμάτος από την παρουσία και την αγάπη του Θεού.

Και ο δικός μας επίλογος; Ας αδειάσουμε τον κόρφο μας από απατηλούς δυόσμους αυτοδικαίωσης και ελπίδας στα καλά μας έργα ή στην τήρηση των θρησκευτικών μας τύπων, ας αισθανθούμε λύπη ειλικρινή για την αμαρτία μας και ας ριχτούμε στο έλεος του Θεού. Είπε ο Κύριος: Εκείνον που έρχεται σ' εμένα δε θα τον διώξω έξω.

e-fos