Η γιορτή του Προφήτη Ηλία (αρχαιοελληνικό έθιμο των θυσιών που έκαναν οι πρόγονοί μας στον θεό Ήλιο – Απόλλωνα)?

Το έθιμο με τις φωτιές στη κορφή του Ταϋγέτου

του Γ. Η. Βενιζελέα

Στις 19 Ιουλίου κάθε χρόνο, πολλοί προσκυνητές ανεβαίνουν τα μονοπάτια των δύο πλευρών του Ταϋγέτου, για να εορτάσουν το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, που βρίσκεται στη ψηλότερη κορφή του βουνού. Με το σούρουπο αρχίζει η προετοιμασία για το άναμμα δυο φωτιών, που ανάβουν οι προσκυνητές σε διαμορφωμένους χώρους, μια προς τη πλευρά της Λακωνίας και μια προς τη πλευρά της Μεσσηνίας.

Οι φωτιές που συντηρούνται όλη σχεδόν τη νύχτα, ανάβουν με μισολιωμένα κεριά και λιβάνι που φέρνουν οι προσκυνητές. Το λιβάνι λιώνει και σιγά-σιγά «κυλάει» για λίγο, από τα μικρά ανοίγματα του πέτρινου κύκλου.

Έχει σχέση η φωτιά στο συγκεκριμένο σημείο που είναι το μόνο ορατό από τη κορφή, με την ονομασία «Λιούτη»; Μήπως έχει σχέση με την αρχαιοελληνική λατρεία του θεού Ήλιου «Ηλίου τε…3»;   Ο Φιλόλογος –Ιστορικός και Συγγραφέας κ. Ανάργυρος Κουτσιλιέρης πιστεύει ότι το όνομα έχει σχέση με τον Ήλιο. Ο ερευνητής και Συγγραφέας κ. Μιχάλης Μπατσινίλας ετυμολογεί "τα Λιούτη" ή "το Λιούτη" και αναφέρει: «Το πρώτο συνθετικό παράγεται από την λιο-, που δηλώνει ότι το εκφραζόμενο από το δεύτερο συνθετικό ανήκει ή αναφέρεται στον ήλιο.  Το δεύτερο συνθετικό –τη ή -τος, έχει ρίζα στο ρήμα ίστημι και στο ουσιαστικό ιστός. Έχει γενικά την έννοια του ύψους, σηκώνω, εγείρω, κλπ. Π.χ. Αναβρυ-τή, Λυκαβη-τός, Ταΰγε-τος, αε-τός, κ.λπ.»

Είναι άραγε το έθιμο αυτό ίχνος του αρχαιοελληνικού εθίμου των θυσιών που έκαναν οι πρόγονοί μας στον θεό Ήλιο – Απόλλωνα, τις φωτιές των οποίων έβλεπαν οι κάτοικοι από τα πεδινά;

Ο Παυσανίας αναφέρει και θυσίες αλόγων: «Άκρα δε του Ταϋγέτου Ταλετόν υπέρ Βρυσεών ανέχει. Ταύτιν Ηλίου καλούσιν ιεράν και άλλα τε αυτόθι Ηλίω θύουσι και ίππους4». Ή μήπως πίστευαν ότι οι φωτιές που έβλεπαν ψηλά στη κορφή, ήταν οι σπίθες των τροχών του άρματος του θεού Ήλιου – Απόλλωνα που το έσερναν ίπποι όταν πετούσε προς τον ουρανό; Τα παραπάνω στοιχεία - και πιθανόν και άλλα - αναμένουν τους ειδικούς επιστήμονες για περαιτέρω έρευνα. Τέλος να αναφέρουμε ότι στη Λαογραφική μελέτη για τα Τσέρια, του δάσκαλου κ. Σταύρου Σωτ. Ξανθέα, που έλαβε βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών, βρίσκουμε καταγεγραμμένες αρκετές παραδόσεις και έθιμα σχετικά με τις φωτιές αυτές, που είχαν εορταστικό

Παραπομπές
1. Πληροφορίες από τη κ. Βούλα Δημέα από τα Τσέρια.
2. Οι αναφερόμενες ώρες είναι ενδεικτικές και αφορούν το μέσο όρο. Η πεζοπορία είναι απόλαυση και όχι αγώνας δρόμου. Η χρονική διάρκεια της πορείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως από τη παρέα, τη διάθεση, τη φυσική κατάσταση, την ώρα της ημέρας ή νύχτας, τη θέληση και τη πίστη για την ολοκλήρωση του σκοπού.
3. «Υπ’ ηελίω τε και ουρανώ ασατερόεντι ναιετάουσι πόληες επιχθονίων ανθρώπων» Ιλιάδα Δ. 44-5.
4. Παυσανίας (Γ 20, 4)

πηγη