Το Δίλημμα της Εξουσίας

“Αν ελευθερώσεις αυτόν, δεν μπορείς να είσαι φίλος του αυτοκράτορα· όποιος κάνει τον εαυτό του βασιλιά, είναι εχθρός του αυτοκράτορα”
Κάθε Πάσχα η πόλη της Ιερουσαλήμ γινόταν μια άλλη πόλη. Ήδη στη διάρκεια του υπόλοιπου χρόνου ήταν ένα πολύβουο κέντρο, όχι μόνο πολιτικό των Ιουδαίων, σαν πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ, που ήταν, αλλά και εμπορικό και πολιτικοθρησκευτικό κέντρο, η έδρα του ιουδαϊσμού της εποχής.

Η γιορτή του Πάσχα ήταν ένας επιπλέον λόγος για να συγκεντρώνονται στους δρόμους και στις πλατείες της Ιερουσαλήμ χιλιάδες κόσμος από όλες τις περιοχές της Γαλιλαίας και της Ιουδαίας αλλά κι από περιοχές έξω από την Παλαιστίνη, προσήλυτοι στον ιουδαϊσμό, που ήθελαν να συμμετάσχουν στον γιορτασμό του μεγαλύτερου γεγονότος στην ιστορία των Εβραίων, που ήταν η έξοδός τους από την Αίγυπτο και η γέννηση του έθνους τους.

Διαβάζοντας κανείς τις πλούσιες διηγήσεις και των τεσσάρων ευαγγελίων, διακρίνει πολλά πρόσωπα να πρωταγωνιστούν κατά την περίοδο του πιο σημαντικού Πάσχα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Του Πάσχα εκείνου, κατά το οποίο “ἐθυσιάσθη ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Χριστός”. Όμως, το πιο τραγικό απ’ όλα τα πρόσωπα που παρελαύνουν από τη σκηνή των Παθών του Σωτήρα, είναι ο Ρωμαίος επίτροπος της περιοχής, ο Πόντιος Πιλάτος.

Τόσο στην Καινή Διαθήκη όσο και σε εξωβιβλικά κείμενα ο Πιλάτος περιγράφεται σαν ένας σκληρός, άκαμπτος, αιμοχαρής, αμείλικτος κυβερνήτης, που δεν δίσταζε να καταφεύγει σε κάθε είδους δωροδοκίες, αρπαγές και φόνους ακόμα, προκειμένου να επιβάλει τη σιδερένια πυγμή του. Θα ’λεγε κανείς πως όταν του παρουσίασαν τον Χριστό για να τον καταδικάσει επίσημα σε θάνατο, δεν θα έπρεπε να είχε και πολλές αναστολές για μια τέτοια απόφαση. Τι σχέση μπορούσε να έχει ένας Ρωμαίος πολιτικός με τις θρησκευτικές διενέξεις των υπόδουλων Εβραίων… Ένας ακόμα ταραξίας κατάδικος θα πήγαινε στον θάνατο.

Όμως, τι κακό είχε κάνει αυτός ο Ιησούς ο Ναζωραίος; Σαν αντικειμενικός δικαστής, λειτουργός του ρωμαϊκού δικαίου, ήταν σωστό να δείξει επιπολαιότητα; Μπορούσε αυτός ο αδύναμος, περιπλανώμενος θαυματοποιός να ξεσηκώσει επανάσταση; Αυτός κήρυττε την αλήθεια. 
Τι ήταν όμως η αλήθεια;

Έτσι σιγά σιγά, άρχισε η αμφιβολία να φωλιάζει στην καρδιά του. Από δίπλα και η γυναίκα του που βασανισμένη από τους εφιάλτες της όλη εκείνη τη νύχτα των δικών του Ιησού, πρότρεπε τον άντρα της να απέχει. “Δείξε ουδετερότητα”, του έλεγε, “άπεχε…” Πράγμα που τελικά έγειρε στην παλάντζα της κρίσης του Πιλάτου την τελευταία στιγμή.

Κι εκεί άρχισε το δίλημμα του Πιλάτου. Γιατί ο Πιλάτος θα μείνει στην Ιστορία σαν ο εκπρόσωπος της εξουσίας, που βρέθηκε μπροστά σε ένα δίλημμα. Γιατί, αυτή είναι η τραγικότητα αυτού του ανθρώπου. Βρέθηκε εντελώς ξαφνικά κι αναπάντεχα στη ζωή του μπροστά στο δίλημμα της εξουσίας.

Τριπλό, μπορούμε να πούμε πως ήταν αυτό το δίλημμα:

1. Ανάμεσα σε δύο Βασιλιάδες

Πρώτα πρώτα ο Πιλάτος είχε να διαλέξει ανάμεσα στον βασιλιά Ηρώδη και στον βασιλιά Ιησού.

Το σαρκικό του φρόνημα άρχισε να λειτουργεί από τότε που έψαχνε για ένα άλλοθι, για μια υπεκφυγή. Δεν μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει την αλήθεια. Έπρεπε κάποιον βασιλιά να διαλέξει, και προτίμησε ν’ αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον Ηρώδη, οι οποίες εκείνη την εποχή είχαν διαταραχθεί για πολιτικούς λόγους. Του έστειλε, έτσι, τον Ιησού για να του ικανοποιήσει και κάποια περιέργεια. Από καιρό ο Ηρώδης ήθελε να δει τον Ιησού από κοντά, μήπως κάνει για χάρη του και κανένα θαύμα. “Ευκαιρία να ξαναφτιάξω με τον φίλο μου, να μη μου κρατάει κακία, να μοιραζόμαστε την εξουσία, να περνάμε καλά, να περάσει κι αυτή η δύσκολη στιγμή, και ποιος νοιάζεται για όλα τα’ άλλα…

Ποιον διαλέγεις εσύ, φίλε μου αναγνώστη, για βασιλιά σου; 
 Θα προτιμήσεις τον “ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου” ή τον βασιλιά Ιησού, που το βασίλειό του “οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου”; Μήπως προσπαθείς να συνδυάσεις τους δύο βασιλιάδες; 
 Την Κυριακή στη λατρεία του Θεού και την υπόλοιπη εβδομάδα στη λατρεία του μαμμωνά; 
Ο Χριστός το απέκλεισε κάτι τέτοιο, λέγοντας πως δεν μπορούμε να προσκυνάμε δύο βασιλιάδες. Ή τον ένα θα αγαπήσεις και θα προσκολληθείς σ’ αυτόν ή τον άλλο. Και τους δύο δεν γίνεται. Το δίλημμα είναι μεγάλο:

Από τη μια μεριά ο “άγγελος του φωτός” που σου υπόσχεται τα πάντα, αρκεί βέβαια να τον προσκυνήσεις. Από την άλλη είναι ο υπόδικος Ιησούς, με το ακάνθινο στεφάνι, το ματωμένο πρόσωπο, την περιπαιχτική χλαμύδα και το καλάμι, και με το πονεμένο βλέμμα σε κοιτάζει, σε βλέπει που αμφιταλαντεύεσαι, πιθανόν δεν τον πολυεμπιστεύεσαι, και σου λέει:

– Πώς με αντιλαμβάνεσαι ως βασιλιά; Τι είδους βασιλεία περιμένεις από μένα; Η βασιλεία η δική μου δεν προέρχεται απ’ αυτόν εδώ τον κόσμο. Μην περιμένεις οφίτσια και προνόμια. Πρέπει μόνο να μ’ εμπιστευθείς. Θέλεις;

Ο ληστής λίγο αργότερα πάνω στον σταυρό κατάλαβε το μήνυμα. Εσύ τι θα κάνεις;

2. Ανάμεσα σε δύο Φωνές

Το δεύτερο σκέλος του διλήμματος για τον Πιλάτο ήταν αν θα άκουγε τη φωνή του πλήθους ή τη φωνή της συνείδησής του.

Αν το πρώτο μέρος του διλήμματος ήταν να διαλέξει έναν βασιλιά, τώρα έπρεπε να διαλέξει έναν οδηγό. Τα πλήθη κάτω από το πραιτόριο φώναζαν “Σταύρωσε τον Ιησού κι ελευθέρωσέ μας τον Βαραββά”. Και μέσα του η συνείδησή του του ψιθύριζε: “Μα γιατί; Αφού καμιά αιτία καταδίκης δεν του βρίσκεις…”

Ποια φωνή θ’ ακούσεις φίλε μου εσύ; Τη φωνή της σάρκας ή τη φωνή του Πνεύματος; Είσαι ένα πιστό παιδί του Θεού αλλά δεν παύεις να φέρεις σάρκα. Μια σάρκα που είναι δέκτης όλων των κοσμικών μηνυμάτων που σε κατακλύζουν κάθε μέρα με κάθε μέσον επικοινωνίας, καθώς ζεις και κινείσαι μέσα σ’ έναν αμαρτωλό κόσμο.

Ζητάς οδηγία την κάθε στιγμή είτε ενσυνείδητα είτε ασυνείδητα, και πρέπει κάποια απ’ όλες αυτές τις φωνές ν’ ακούσεις και να εμπιστευθείς. Πώς θα διακρίνεις το θέλημα του Θεού; Ίσως ρωτάς τον πατέρα σου, τη μάνα σου, τ’ αδέρφια σου, τη γυναίκα σου, τον άντρα σου, τον ποιμένα ή τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας σου, και κάποτε πιάνεις τον εαυτό σου ν’ αναζητάει μια απάντηση που να βολεύει μια εκ των προτέρων ειλημμένη απόφασή σου, που όμως την έχεις πάρει χωρίς να ρωτήσεις τον Θεό.

Κάποτε πάλι ανακαλύπτεις ότι το Πνεύμα του Θεού σού μιλάει μέσα στη συνείδησή σου, όπως το μήνυμα της γυναίκας του Πιλάτου, αλλά εσύ το αγνοείς και το σβήνεις. Το Πνεύμα του Θεού το έχεις μέσα σου όχι για να το ακολουθείς, αλλά για να το λυπείς.

Πάλι το δίλημμα είναι μεγάλο: Από τη μια μεριά είναι όλοι οι φίλοι σου και οι γνωστοί σου, ακόμα και οι εν Χριστώ αδελφοί σου, που σου λένε τις δικές τους γνώμες, που ενδεχομένως προκύπτουν από κάποιες δικές τους εμπειρίες, και σε μπερδεύουν πολλές φορές, κι από την άλλη στέκεται ο Ιησούς και σε κοιτάζει στα μάτια για να σου πει:

– Θέλεις ειλικρινά να μάθεις να ξεχωρίζεις το θέλημά μου στη ζωή σου; “Πᾶς ὁ ὢν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀκούει μου τῆς φωνῆς…”

Μείνε στην αλήθεια του Θεού. Στηρίξου στην αλήθεια του λόγου του. Εμπιστεύσου τη φωνή του Πνεύματός του μέσα σου, και είναι αυτή η φωνή που θα σε οδηγήσει “εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν”.

3. Ανάμεσα σε δύο Δυνάμεις

Το τρίτο σκέλος του διλήμματος του Πιλάτου έχει σχέση με την πηγή από την οποία θα αντλούσε τη δύναμή του.

Η δύναμη των Ρωμαίων procuratorιum πήγαζε από τη Ρώμη, από τον Καίσαρα. Η φράση “φίλος του βασιλέως”, την περίοδο της βασιλείας στη Ρώμη, ήταν τίτλος τιμητικός και τον συναντάμε πολλές φορές στα βιβλία των Μακκαβαίων. Μπορεί ο τιμώμενος να μην είχε δει ποτέ στα μάτια του τον αυτοκράτορα, αλλά να έφερε τον τίτλο. Κι ο Πιλάτος είχε ανάγκη την υποστήριξη του αυτοκράτορα.

Τώρα όμως είχε να διαλέξει ανάμεσα στη φιλία του Ιησού και στη φιλία του αυτοκράτορα. Κοιτάζει μια τον Ιησού, που ήδη στεκόταν δίπλα του φραγελλωμένος, εξουθενωμένος, αμίλητος, ανυπεράσπιστος, έτοιμος να καταρρεύσει. Κοιτάζει κι από κάτω τον όχλο μανιασμένο να του φωνάζει: “Εμείς δεν έχουμε άλλον βασιλιά εκτός από τον αυτοκράτορα!” και νιώθει μόνος. Στο μεταίχμιο. Κι αποφασίζει να στηριχθεί στον αυτοκράτορα. Μια παράδοση λέει για τον Πιλάτο πως πέθανε εξόριστος κάπου στην Ισπανία υπό την δυσμένεια ακριβώς του αυτοκράτορα. Έτσι έχασε αυτό που προσπάθησε να διασφαλίσει καταψηφίζοντας στη ζωή του τον Χριστό.

Ποιο είναι φίλε μου το δικό σου στήριγμα και η πηγή της δύναμής σου; Η όποια περιουσία σου, μικρή ή μεγάλη; η καλή υγεία σου; η οικογένειά σου, η συγγένειά σου ή ο Ιησούς;

Μια κοπέλα χριστιανή, πριν πολλά χρόνια, αντιμετώπιζε σφοδρό διωγμό από την οικογένειά της για χάρη του Χριστού. Οι γονείς της και τ’ αδέρφια της την έδιωχναν από το σπίτι. Δεν την ήθελε κανείς. Λίγο πριν ετοιμάσει τα λιγοστά πράγματά της, την ημέρα που θα έφευγε διωγμένη από το σπίτι της, κάθισε στο πιάνο και εντελώς αυθόρμητα συνέθεσε τον όμορφο εκείνο ύμνο, “Ιδού φέρω τον σταυρόν μου με χαράν ω Ιησού, εύθυνον συ την οδόν μου, κράτει με πλησίον σου”. Είχε ν’ αποφασίσει ανάμεσα στην οικογένειά της και στον Χριστό. Και διάλεξε τον Χριστό.

Κι ο άνθρωπος του Θεού λέει σ’ έναν ψαλμό του: “Άλλοι ελπίζουν στ’ άρματα κι άλλοι στο ιππικό τους· μα εμείς εμπιστευόμαστε στον Κύριο τον Θεό μας” (Ψαλμός 20,7 –Νέα Μετάφραση της Βίβλου).

Ο Πιλάτος είχε τη μοναδική ευκαιρία στη ζωή του να βρεθεί “ενώπιος ενωπίω” με τον Ιησού, να συζητήσει μαζί του, να βεβαιωθεί πως είναι αθώος, αλλά η μεγάλη του συμφορά είναι πως δεν είχε το σθένος ν’ αποφασίσει ν’ ακολουθήσει τον Χριστό.

Ίσως κι εσύ, φίλε μου αναγνώστη, δέχεσαι τον Ιησού, τον αποδέχεσαι, κι έχεις βεβαιωθεί για την αλήθεια του Ευαγγελίου. Έτσι βρίσκεσαι κι εσύ μπροστά στο ίδιο τριπλό δίλημμα να επιλέξεις ποιον θέλεις να έχεις βασιλιά σου, οδηγό σου και στήριγμά σου στη ζωή. Για τον Πιλάτο ήταν δίλημμα εξουσίας. Για σένα είναι δίλημμα ζωής.

Είθε ο Θεός να σε βοηθήσει να κάνεις το σωστό βήμα. Μη προσπαθήσεις να “νίψεις τας χείρας σου” στο νερό της ανώφελης ουδετερότητας, αλλά τόλμησε να κάνεις τη σωστή εκλογή.

του κ. Χ. Νταγκουνάκη