Ο Μάης στη Λαογραφία

                                                  
Κοιτάξτε με τι κατάρες είναι οι άνθρωποι δεμένοι στο Μάη μήνα εφόσον τα πιστεύουν και τα δέχονται.

Όπως λέει και ένα παλιό τραγουδάκι, «Ο Μάιος μας έφτασε», και εμείς με «ταχύ βήμα».
 Aς πάμε να γνωρίσουμε αυτόν τον μήνα μέσα από την λαογραφία μας.
Πάμε να γνωρίσουμε λίγο «διαφορετικά» τον Μάη με τα Λουλούδια, τον ανοιξιάτικο.
Ο Μάης είναι ένας μήνας «διπρόσωπος», καλός και κακός μαζί.

Ο Μάης είναι «καλομηνας»,  είναι «λουλουδος – πράσινος, τριανταφυλλας», αλλά είναι συγχρόνως και καταραμένος.

«Του Μάη η ώρα να σ’ ευρει», λένε για να καταραστούν, η απεύχονται λέγοντας «να μην σ’ ευρει η κακια ώρα του Μάη».

Στην Ελληνική παράδοση το Μάη γιορτάζουμε τα «ΡΟΥΣΑΛΙΑ»
 Τα Ρουσάλια ή τα Αρουσάλια

Πηγή εικόνας:Απ’ το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο της Μέλπως Μερλιέ"Μεγαρίτες ψάλτες/τραγουδιστές της ηχογράφησης του Μ.Λ.Α.: Δημήτριος Καρώνης (2ος από αριστερά) & Δημήτριος Παπαποστόλης (3ος από αριστερά) - Ηχογράφηση 1930"

Τα  Rosalia ή Rosaria ήταν ειδωλολατρική γιορτή των αρχαίων για τη λατρεία των νεκρών. Γινόταν την εποχή που υπάρχουν άφθονα
τριαντάφυλλα, τον Μάιο, Ιούνιο.

Η λέξη Rosalia προέρχεται από τη λατινική λέξη  Rosa, που σημαίνει ρόδο, τριαντάφυλλο. 

Οι αρχαίοι  πήγαιναν στα νεκροταφεία, στόλιζαν τα μνήματα με πολλά τριαντάφυλλα, έκαναν τελετές για τους νεκρούς και θυσίαζαν ζώα. Μετά τις νεκρικές τελετές και τις θυσίες ακολουθούσαν διασκεδάσεις και ευωχίες.

Στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τα Rosalia μεταφέρθη­καν  στη Βαλκανική και τη Μικρά Ασία. Οι Ελληνικοί και Ελληνόφωνοι πληθυσμοί εξελλήνισαν τη λατινική λέξη Rosalia με την ελληνική Ρουσάλια είτε Αρουσάλια. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού η γιορτή αυτή εκχριστιανίστηκε, και διατηρήθηκε στους Βυζαντινούς που επισκέπτονταν τα μνήματα με φαγητά και μοιρολόγια. 
Το έθιμο τούτο έφθασε ως και τις ημέρες μας με κάποιες τοπικές παραλλαγές από τόπο σε τόπο. Π.χ. Στην Αυλώνα Αττικής, στο Άνω Δώριο (Σουλίμα) Μεσσηνίας και αλλού γιορτάζουν τα Ρουσάλια ή Αρουσάλια το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής πάνω στα μνήματα με τον εξής θρήνο.

 ‘’ Όλα τα Σάββατα να  ‘ρθουν, να  ‘ρθουν και να ματάρθουν

 Το Σάββατο τ’ Αρουσαλιού να μην ξαναγυρίσει…’’

Καθώς με αυτό το μοιρολόγι εκφράζει ο λαός μας την οδύνη των ψυχών των νεκρών, που ελεύθερες μετά την Ανάσταση να περιφέρονται στον απάνω κόσμο για πενήντα ημέρες, είναι υποχρεωμένες να επιστρέψουν στον Άδη το Σάββατο τ΄ Αρουσαλιού.  

Στο Αγρίνιο και αλλού γιορτάζουν την Δευτέρα του Πάσχα, είτε Ασπροδευτέρα ή Λαμπροδευτέρα  κλπ. τα Ρουσάλια.
Έτσι μετά τη θεία λειτουργία και την καθιερωμένη επίσκεψη στα μνήματα των νεκρών της οικογένειας, γίνεται χορός μεγάλος από νέους άνδρες στους δρόμους των πόλεων, με όλη την ιεροπρέπεια των τελετών της αναστημένης φύσης (κυκλικό χορό, έντονα μουσικά όργανα κ.τ.λ.). Οι νέοι κρατούν ένα ψηλό κοντάρι με άσπρο πανί και στολισμένο με λουλούδια (ένδειξη της αναγεννημένης φύσης) καθώς από πόρτα σε πόρτα τραγουδούν και χορεύουν τα Ρουσάλια.
Τέλεια ειδωλολατρεία!! 

Ποιά η σχέση αυτών με το χριστιανισμό?

Ποιά η σχέση αυτών με το Ευαγγέλειο?

Που τα βρήκαν οι άνθρωποι και τα κάνουν?

 Δείτε το βίντεο

Στην Αίγινα, τη χάρη αυτή την απέκτησαν οι ψυχές με την μεσιτεία της Παναγίας, η οποία όταν πέθανε, έκανε ένα ταξίδι στην κόλαση, είδε τα βάσανα που τραβούν οι κολασμένοι, και τόσο πολύ λυπήθηκε, ώστε παρακάλεσε το γιο της να χαρίσει στις κολασμένες ψυχές πενήντα μέρες το χρόνο από την Ανάσταση ως την Πεντηκοστή, και να τις αφήσει να ανεβαίνουν τότε στη γη, ανάμεσα στους ζωντανούς.

Αγαπητοί μου, σ`αυτό το σημείο θέλω να ανοίξω μια παρένθεση, και να δώσουμε λίγο προσοχή παραπάνω.

Που είναι γραμμένες αυτές οι ιστορίες?
Που αναφέρονται αυτά τα παραμύθια, και πλανούν τον κόσμο, τραβώντας τους μακρυά από το αληθινό θέλημα Του Θεού?
Μήπως τα λέει η Αγία Γραφή?
Προσέξτε!!
Λέει ποιο πάνω, ότι Στην Αίγινα, τη χάρη αυτή την απέκτησαν οι ψυχές με την μεσιτεία της Παναγίας, η οποία όταν πέθανε, έκανε ένα ταξίδι στην κόλαση, είδε τα βάσανα που τραβούν οι κολασμένοι, και τόσο πολύ λυπήθηκε, ώστε παρακάλεσε το γιο της να χαρίσει στις κολασμένες ψυχές πενήντα μέρες το χρόνο από την Ανάσταση ως την Πεντηκοστή, και να τις αφήσει να ανεβαίνουν τότε στη γη, ανάμεσα στους ζωντανούς.

Τί λέει Η Αγία γραφή? έχουν πρόσβαση οι νεκροί  στους ζωντανούς? 

Λουκ. 16:24 - 31

κι αυτός, αφού φώναξε, είπε: Πατέρα Αβραάμ, ελέησέ με, και στείλε τον Λάζαρο, για να βουτήξει την άκρη τού δαχτύλου του στο νερό, και να δροσίσει τη γλώσσα μου· επειδή, βασανίζομαι μέσα σε τούτη τη φλόγα.
Και ο Αβραάμ είπε: Παιδί μου, θυμήσου ότι απόλαυσες τα αγαθά σου στη ζωή σου και ο Λάζαρος παρόμοια τα κακά· τώρα, αυτός μεν παρηγορείται, εσύ όμως βασανίζεσαι
Και εκτός όλων τούτων, ανάμεσα σε μας και σε σας είναι ένα μεγάλο χάσμα στηριγμένο, ώστε αυτοί που θέλουν να διαβούν από εδώ προς εσάς, να μη μπορούν, ούτε και οι από εκεί να διαπεράσουν προς εμάς.
Και είπε: Σε παρακαλώ, λοιπόν, πατέρα, στείλ' τον στην οικογένεια του πατέρα μου·
επειδή, έχω πέντε αδελφούς· για να δώσει μαρτυρία σ' αυτούς, ώστε να μη έρθουν κι αυτοί σε τούτο τον τόπο τού βασανισμού.
Λέει σ' αυτόν ο Αβραάμ: Έχουν τον Μωυσή και τους προφήτες· ας ακούσουν αυτούς.
Και εκείνος είπε: Όχι, πατέρα Αβραάμ· αλλά, αν κάποιος από τους νεκρούς πάει σ' αυτούς, θα μετανοήσουν.
Είπε δε σ' αυτόν: Αν δεν ακούν τον Μωυσή και τους προφήτες, ούτε αν κάποιος αναστηθεί από τους νεκρούς θα πειστούν.

Βλέπουμε λοιπόν ότι υπάρχει μεγάλο χάσμα που χωρίζει τους ζωντανούς από τους νεκρούς.
`Αρα αυτό που διαβάσαμε ποιο πάνω δεν είναι αλήθεια, είναι ένα παραμύθι ανθρώπινο, γιατί  Η Αγία Γραφή είναι αυτή που μας οδηγεί στην αλήθεια.
-Συνεχίζουμε λοιπόν με τη Λαογραφία για το Μάη.
Ο Φόβος των νεκρών είναι το Μάη ένα έντονο συναίσθημα , που έχει δημιουργήσει και μια σειρά από απαγορεύσεις.
Πρώτη και κύρια απαγόρευση, είναι να γίνονται γάμοι το Μάη. Ο Μάης είναι ολόκληρος αφιερωμένος στους νεκρούς, γι αυτό και στη διάρκεια του δεν πρέπει τίποτα να αρχίζει, και μάλιστα ο έγγαμος βίος.
Το Μάη δε φυτεύουμε, ούτε στεφανωνόμαστε λένε στην Κέρκυρα, το ‘χουμε για κακό.
Το λέει και το τραγούδι.
«Ο Κωνσταντίνος ο μικρός, κι ο μικροπαντρεμένος,
 Το Μάη φυτειαν εφυτευε, το Μάη γυναίκα πήρε….». Και το τι τράβηξε, το λέει το ίδιο το τραγούδι.
Οι τρεις πρώτες μέρες του Μάη λέγονται σε πολλά μέρη «δρίμες», μέρες δηλαδή με περιεχόμενο δριμύ, οξύ. Τις μέρες αυτές δεν αρχίζουν καμιά δουλειά, ούτε οι γυναίκες μπουγαδιάζουν, αλλά ούτε και οι άντρες «αυλακιάζουν» κήπους.
Η τρίτη Μαΐου, είναι η μέρα που συγκεντρώνει την κακή δύναμη του Μάη.
Είναι της ΑΓΙΑΣ ΜΑΥΡΑΣ, όπου για διάφορους λόγους  δεν κάνουν δουλειές.

Διάφορες παραδόσεις θέλουν την Αγία Μαύρη να κατάγεται από το Πέρα Πεδί ή από το Κοιλάνι, ότι οι γονείς της ήθελαν να την παντρέψουν και η ίδια αρνιόταν. Την παραμονή του γάμου της μπήκε να καθαρίσει το φούρνο που άναβαν τα ξύλα και έτσι μαύρισε το πρόσωπο της. Με το γεγονός αυτό δικαιολογείται το επίθετο Μαύρη.

Πολύ ωραία ιστοριούλα......

Στην Κύπρο δεν κάνουν δουλειές της Αγίας Μαυρας, για να μη γεμίσει το σπίτι μαύρες (κατσαρίδες). 
Στην παλιά Αθήνα, αυτήν την γιορτή οι γυναίκες δεν έπιαναν βελόνα, για να μην βγάλουν σπυριά, που επίσης τα έλεγαν μαύρες.
Ενώ στη Ήπειρο, της Αγίας Μαυρας δεν κάνουν χωράφι, γιατί θα πάθουν ζημιά.
Ένας, λένε, που έκανε χωράφι της Αγίας Μαυρας, με δυο μαύρα βόδια (όλα μαύρα) έμεινε με τη βουκέντρα στο χέρι, γιατί του ψόφησαν και τα δυο. ............
Μια ακόμα αποφράδα μέρα του Μάη, είναι η όγδοη, που είναι και η μνήμη του Αγίου Ιωαννη του Θεολόγου, ο οποίος σε πολλά μέρη ονομάζεται «Αι Γιάννης Χαλαζας, η Βροχαρης».
Εδώ έχουμε φανερή την κακια δύναμη του Μάη, τον κίνδυνο που απειλεί τα σπαρτά, τα οποία είναι σχεδόν ώριμα για θερισμό.

Η κακιά δύναμη, είναι η βροχή, και το χαλάζι. Μια παροιμία λέει.

«Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Μάη μήνα βρέχει», η «Στο κακορίζικο χωριό, το Μαν το βρέχει το νερό».

Την  πρωτομαγιά ο κίνδυνος που παραμονεύει, προέρχεται από τα μάγια.

Μάης – μάγια- μαγεύω-μάγισσες, λέξεις που συνδέονται μαζί τους. Γιατί άραγε το Μάη, όπως λέει ο λαός μας πιάνουν τα μάγια;
Στην ανατολική Θράκη, στο Σαμακοβι, υπάρχουν ένα σωρό ιστορίες για τα «μάγια» του Μάη.
Μια από αυτές λέει ότι κάποιος έβγαινε ολοτσιτσιδος από το σπίτι του, και πλάγιαζε έτσι μέσα στο χωράφι μέσα στα σπαρτά.
Εκεί που πλάγιαζε, όλο το γέννημα έπεφτε, έλεγε λόγια μαγικά, και πλάγιαζε όλο το χωράφι, σαν να ‘χε πέσει χαλάζι.
Μόνο τρία στάχια μένανε όρθια, και αυτά τα έπαιρνε, και τα πήγαινε στο δικό του χωράφι, στο οποίο το στάρι γινόταν πολύ.
Έτσι, ο «μάγος» η η «μάγισσα», έκλεβε όλο το ξένο «μπερκέτι», δηλαδή όλο τον πλούτο, την αφθονία. Και ας δούμε και τις καλές ιδιότητες, η αν θέλετε, το «καλό πρόσωπο» του Μάη, μια και είδαμε μερικές από τις κακές. Είναι η δύναμη της βλάστησης, της γονιμότητας, της αναπαραγωγής.
Αυτή τη δύναμη, οι άνθρωποι θέλουν να την μοιραστούν με την φύση, και να την προκαλέσουν στον εαυτό τους.
Φορείς της γονιμότητας, είναι οι γυναίκες, γι αυτό και η πρωτομαγιά είναι στα περισσότερα μέρη γυναικεία γιορτή.

«Γυναικιτικη γιορτή η πρωτομαγιά» λένε στη Θράκη. Το σύμβολο της δύναμης της φύσης κατά την παράδοση μας, είναι το Μαγιάτικο στεφάνι. Κρεμώντας το στην πόρτα του σπιτιού μας, μεταδίδουμε με μαγικό τρόπο και στον εαυτό μας τη δύναμη της φύσης.
Είχε παλιά σημασία ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο κατασκευαζόταν το στεφάνι σε διάφορα ελληνικά μέρη.
Στη Σμύρνη για παράδειγμα, την παραμονή της πρωτομαγιάς οι γυναίκες πήγαιναν στην εξοχή, και έκοβαν απ’ όλα τα πράγματα που ‘χουν καρπό: σιτάρι, κριθάρι, συκιά με σύκα, σκόρδο, κρομμύδι, αμυγδαλιά με τα’ αμύγδαλα, ροδιά με το ρόδι, και τα κρεμούσαν στην πόρτα του σπιτιού από πάνω.
Αυτός ήταν ο Μαης, και τον είχαν κρεμασμένο μέχρι και του Αϊ Γιάννη του Θεριστή.
Τότε τον έβγαζαν, και τον έριχναν στην «φουναρα» (φωτιά του Αϊ Γιάννη).
Στο Αιβαλι (όπως πριν δεκαπέντε χρόνια μου είπε μια γιαγιά) σε κάθε στεφάνι έβαζαν κι ένα σκόρδο, για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό, κι ένα στάχυ για την καλοχρονιά. Αυτά φίλοι μου είναι μερικά στοιχεία, που αφορούν τον Μάη, αλλά και κάποιες από τις «δοξασίες» και συνήθειες του λαού μας.