Eπέστρεψε στο Χριστό

ΕΙΚΟΝΕΣ και ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΕΣ

ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΕΙ Η ΓΡΑΦΗ

Η ρητή εντολή που είχε ο λαός Ισραήλ απέναντι στα είδωλα, δεν του επέτρεπε να φτιάχνει τίποτα το χειροποίητο ως ομοίωμα Θεού, αλλά η επικοινωνία τους με τον Θεό γινόταν σε πνευματικό επίπεδο. Έτσι ποτέ δεν έφτιαχναν είδωλα, ούτε εικόνες, ούτε αγάλματα ούτε ζωγραφιές. Κι όταν καμιά φορά ο λαός έχανε την πνευματική του όραση και αμάρτανε φτιάχνοντας είδωλα, ερχόταν η κρίση του Θεού πάνω τους.

Ο Κύριος λοιπόν ποτέ δεν πήρε κάποια μορφή για να εμφανιστεί στον λαό Του, και γι?αυτό και τους απαγόρεψε να φτιάξουν εικόνες.

«Φυλάττετε λοιπόν καλώς τας ψυχάς σας, διότι δεν είδετε ουδέν ομοίωμα, εν τη ημέρα καθ' ην ο Κύριος ελάλησε προς εσάς εν Χωρήβ εκ μέσου του πυρός· μήπως διαφθαρήτε, και κάμητε εις εαυτούς είδωλον, εικόνα τινός μορφής, ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού.» (Δευτερονόμιο δ:16)

Και όχι μόνο δεν ήθελε να φτιάχνουν ομοιώματα για ξένους θεούς και πράγματα, (γιατί τα έθνη λάτρευαν τα διάφορα στοιχεία της φύσης όπως τον ήλιο, το φεγγάρι, διαφορα ζώα κλπ), αλλά δεν επέτρεπε ούτε για τον ίδιον να Του φτιάξουν εικόνα και να Τον λατρεύουν μέσα από αυτήν.

«Με τίνα λοιπόν θέλετε εξομοιώσει τον Θεόν; ή τι ομοίωμα θέλετε προσαρμόσει εις αυτόν; Με τίνα λοιπόν θέλετε με εξομοιώσει και θέλω εξισωθή; λέγει ο Άγιος. Σηκώσατε υψηλά τους οφθαλμούς σας και ιδέτε, τις εποίησε ταύτα; Ο εξάγων το στράτευμα αυτών κατά αριθμόν· ο ονομαστί καλών ταύτα πάντα εν τη μεγαλειότητι της δυνάμεως αυτού, διότι είναι ισχυρός εις εξουσίαν· δεν λείπει ουδέν». (Ησαΐας μ:18,25-26)

Και στην Καινή Διαθήκη όμως ο Ιησούς δεν ζήτησε ποτέ από τους μαθητές του να του φτιάξουν εικόνα ή άγαλμα ή ζωγραφιά για να τον θυμούνται και να τον λατρεύουν. Αντίθετα μάλιστα, τους είπε ότι ο Θεός ως πνεύμα, θέλει και πνευματική προσκύνηση.

«Ο Θεός είναι Πνεύμα, και οι προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι». (Ιωάννης δ:24)

Βλέπουμε όμως μια αναφορά του Παύλου στην προς Ρωμαίους επιστολή, από την οποία υποθέτουμε ότι ίσως από τότε να είχαν αρχίσει να φτιάχνουν ομοιώματα του Ιησού. Γιατί μιλάει για ανθρώπους οι οποίοι ενώ γνώρισαν τον Θεό, δεν τον λάτρεψαν ως Θεό αλλά άρχισαν και έφτιαχναν διάφορες εικόνες, και τους κατακρίνει γι? αυτό.

«Διότι γνωρίσαντες τον Θεόν, δεν εδόξασαν ως Θεόν ουδέ ευχαρίστησαν, αλλ' εματαιώθησαν εν τοις διαλογισμοίς αυτών, και εσκοτίσθη η ασύνετος αυτών καρδία· λέγοντες ότι είναι σοφοί εμωράνθησαν, και ήλλαξαν την δόξαν του αφθάρτου Θεού εις ομοίωμα εικόνος φθαρτού ανθρώπου και πετεινών και τετραπόδων και ερπετών. Διά τούτο και παρέδωκεν αυτούς ο Θεός διά των επιθυμιών των καρδιών αυτών εις ακαθαρσίαν, ώστε να ατιμάζωνται τα σώματα αυτών μεταξύ αυτών». (Ρωμαίους α:21-24)

Από την Παλαιά Διαθήκη λοιπόν, η προσκύνηση του Θεού δια μέσω ομοιωμάτων ήταν ειδωλολατρία και το ίδιο παρέμεινε και στην Καινή Διαθήκη, αφού οι ειδωλολάτρες είναι προορισμένοι για την απώλεια, (Αποκάλυψη κα:8). Το μόνο που άλλαξε στην Καινή Διαθήκη με την έλευση του Ιησού, ήταν ότι στην κατασκευή εικόνων, γλυπτών κλπ, προστέθηκε και η πλεονεξία ως ειδωλολατρία. Όταν κάποιος δηλαδή δεν αρκείται σε αυτά που του χάρησε ο Θεός, αλλά θέλει πολλά περισσότερα, και κάνει θεό του υλικά αγαθά γενόμενος δούλος αυτών.

«Οι δε δειλοί και άπιστοι και βδελυκτοί και φονείς και πόρνοι και μάγοι και ειδωλολάτραι και πάντες οι ψεύσται θέλουσιν έχει την μερίδα αυτών εν τη λίμνη τη καιομένη με πυρ και θείον· ούτος είναι ο δεύτερος θάνατος». (Αποκάλυψη κα:8)

«Νεκρώσατε λοιπόν τα μέλη σας τα επί της γης, πορνείαν, ακαθαρσίαν, πάθος, επιθυμίαν κακήν και την πλεονεξίαν, ήτις είναι ειδωλολατρεία, διά τα οποία έρχεται η οργή του Θεού επί τους υιούς της απειθείας.» (Κολοσσαείς γ:5-6)

Κλείνοντας τα βιβλία της Αγίας Γραφής, ο μόνος που βλέπουμε στην Καινή Διαθήκη να ζητάει από τους ανθρώπους να προσκυνήσουν την εικόνα του, είναι ο Αντίχριστος ο οποίος μας φανερώνει η Αποκάλυψη πως θα θανατώνει όποιον δεν την προσκυνήσει.

«Και επλάνα τους κατοικούντας επί της γης διά τα σημεία, τα οποία εδόθησαν εις αυτό να κάμη ενώπιον του θηρίου, λέγον προς τους κατοικούντας επί της γης να κάμωσιν εικόνα εις το θηρίον, το οποίον έχει την πληγήν της μαχαίρας και έζησε. Και εδόθη εις αυτό να δώση πνεύμα εις την εικόνα του θηρίου, ώστε και να λαλήση η εικών του θηρίου και να κάμη, όσοι δεν προσκυνήσωσι την εικόνα του θηρίου, να θανατωθώσι». (Αποκάλυψη ιγ:14-15)

ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΕΣ (726- 780 μΧ και 813-843 μΧ)

Η εισαγωγή των εικόνων στην ζωή των χριστιανών είναι άρηκτα συνδεδεμένη με την βυζαντινή τέχνη. Η τέχνη της ζωγραφικής άνθισε στους βυζαντινούς χρόνους, κι έτσι την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου παρουσιάστηκαν οι πρώτες ζωγραφιές του Σταυρού, του Ιησού και της μητέρας Του. Άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες φορητές εικόνες, οπού προσκυνούσαν και προσεύχονταν οι πιστοί, θεωρώντας ότι μπορούν να αντλήσουν βοήθεια από αυτές, ενώ παράλληλα γέμισαν και οι εκκλησίες και τα μοναστήρια με εικόνες. Το γεγονός γνώρισε τεράστια άνθηση, καθώς αρκετός λαός πλέον, υποκινούμενος από κάποιους μοναχούς, λάτρευε τις εικόνες, ενώ υπήρξαν κάποιες μικρές αντιδράσεις από ανώτερους κληρικούς και μορφωμένους πολίτες.

ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Οι εικονομαχίες ξεκίνησαν το 726 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα τον Λέων Γ΄ τον Ίσαυρο. Είπε ότι οι εικόνες είναι είδωλα και πρέπει να καταργηθούν, και διέταξε να αναρτηθούν οι εικόνες ψηλά στις εκκλησίες ώστε να μην μπορεί κανείς να προσκυνήσει. Όταν μάλιστα διέταξε την καταστροφή της εικόνας του Χριστού που βρισκόταν στην Χαλκή Πύλη ξεσηκώθηκε μεγάλο πλήθος, το οποίο προσπάθησε να εμποδίσει την καταστροφή, σκοτώνοντας τον στρατιώτη που είχε πάει εκεί γι?αυτόν τον σκοπό. Αμέσως ξεκίνησαν διαμάχες και χύθηκε πολύ αίμα και από τις δύο πλευρές. Από την μία πλευρά ο αυτοκράτορας κατέστηλε τις εξεγέρσεις των εικονολατρών, και από την άλλη οι εικονολάτρες εμπόδιζαν με κάθε τρόπο την εφαρμογή των διαταγμάτων του αυτοκράτορα.

Η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης το 730 μΧ έγινε γι?αυτόν ακριβώς τον λόγο, και έκρινε σωστές τις απόψεις του αυτοκράτορα καταδικάζοντας τις εικόνες.

Ο γιος του Λέοντα, Κωνσταντίνος ο Ε΄ συνέχισε αυτό που ξεκίνησε ο πατέρας του, διατάζοντας την ολοκληρωτική απομάκρυνση των εικόνων από τις εκκλησίες. Οι αντιδράσεις τότε υπήρξαν ακόμη μεγαλύτερες, και πολλά μοναστήρια έκλεισαν, με τις περιουσίες τους να δημεύονται και τους εικονολάτρες μοναχούς να διώχνονται και κατά περιπτώσεις να βασανίζονται.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΗΡΕΜΙΑΣ

Οι εικονομαχίες σταμάτησαν για λίγο κατά τα έτη 780- 813 μΧ. Ενδιάμεσα, και μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Λέων του Δ?, η γυναίκα του αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία που είχε την κηδεμονία του γιού της Κωνσταντίνου ΣΤ΄, συγκάλεσε σύνοδο το 787 στην Νίκαια της Βιθυνίας, με στόχο την αναστήλωση των εικόνων και την επιστροφή των μοναχών στις θέσεις τους.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ

Με την άνοδο στον θρόνο του Λέων του Ε΄ το 813 μΧ, οι εικονομαχίες ξανάρχισαν. Συγκλήθηκε σύνοδος στον ναό της Αγίας Σοφίας το 815 μΧ που καταδίκασε τις εικόνες, το άναμα κεριών και την καύση θυμιάματος. Ξεκίνησε νέος κύκλος αίματος, με ιδιαίτερα σκληρές ποινές για τους εικονολάτρες. Οι εικονομαχίες συνεχίστηκαν και κατά την αυτοκρατορία του Μιχαήλ Β΄ (820-829) και του Θεόφιλου (829-842). Η οριστική λήξη των εικονομαχιών ήρθε το 843 μΧ. Τότε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα που είχε την κηδεμονία του γιού της Μιχαήλ Γ΄ συγκάλεσε νέα σύνοδο, αποφασίζοντας την αναστήλωση των εικόνων, ενώ πλεόν οι καλόγεροι επέστρεψαν στα μοναστήρια με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη και εξουσία.

πηγη. love of god